.png)
Giải mã cấu trúc của phổi: Bí mật bể chứa không khí khổng lồ
Phổi là một cơ quan thiết yếu trong hệ hô hấp của con người, đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì sự sống bằng cách không ngừng thực hiện nhiệm vụ trao đổi khí, cung cấp oxy cho cơ thể và loại bỏ khí CO2 - sản phẩm thải của quá trình trao đổi chất. Quan trọng là vậy, nhưng liệu bạn đã biết về cấu trúc của phổi, cách mà phổi hoạt động để duy trì sự sống của chúng ta hay chưa? Nếu chưa, bài viết này là dành cho bạn, cùng tìm hiểu nhé!
Vị trí của phổi trong cơ thể
Phổi gồm phổi trái và phổi phải nằm ở hai bên trung thất trong khoang ngực, được bảo vệ bởi lồng ngực, nằm bên trên và phía sau tim, bên trên gan và dạ dày. Mỗi bên phổi được bao quanh bởi màng mỏng được gọi là màng phổi, bộ phận đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ và duy trì sự linh hoạt của phổi.
Cấu tạo phổi ở người
Nhiệm vụ của phổi là cung cấp oxy cho máu và thải ra khí carbon dioxide. Phổi có kết cấu xốp, nhẹ mềm, đàn hồi và có màu xám hồng, có hình dáng gần giống hình nón, phổi trái nhỏ hơn phổi phải một chút do phải nhường không gian cho tim hoạt động. Về mặt giải phẫu, phổi gồm đỉnh, ba bờ và ba bề mặt.
Ba bờ của phổi
Ba bờ bao gồm bờ trước, bờ sau và bờ dưới. Bờ trước của phổi tương ứng với sự phản xạ của màng phổi và nó tạo ra một rãnh tim ở phổi trái. Rãnh tim là một chỗ lõm trong phổi được hình thành để chứa tim. Bờ dưới mỏng và ngăn cách đáy phổi với bề mặt sườn. Bờ sau dày và kéo dài từ đốt sống C7 đến đốt sống T10, cũng từ đỉnh phổi đến bờ dưới.
Bề mặt phổi
Ba bề mặt của phổi bao gồm bề mặt sườn, bề mặt giữa và cơ hoành. Bề mặt sườn được bao phủ bởi màng phổi sườn và dọc theo xương ức và xương sườn. Nó cũng nối với bề mặt trong ở bờ trước và bờ sau và bề mặt cơ hoành ở bờ dưới. Bề mặt trung gian được chia thành phía trước và phía sau. Phía trước liên quan đến xương ức, phía sau liên quan đến đốt sống. Bề mặt màng (đế) lõm và nằm trên vòm của màng; vòm bên phải cũng cao hơn vòm bên trái vì có gan.
Thùy
Giải phẫu phổi phải và trái tương tự nhau nhưng không đối xứng. Phổi phải bao gồm ba thùy: thùy trên bên phải, thùy giữa bên phải và thùy dưới bên phải. Phổi trái bao gồm hai thùy: thùy trên bên trái và thùy dưới bên trái. Thùy phải được chia bởi một rãnh xiên và ngang, trong đó rãnh ngang chia thùy trên và thùy giữa, còn rãnh xiên chia thùy giữa và thùy dưới. Ở thùy trái chỉ có một rãnh xiên ngăn cách thùy trên và thùy dưới.
Thùy phổi là gì?
Các thùy tiếp tục chia thành các phân đoạn có liên quan đến các phế quản phân đoạn cụ thể. Các phế quản phân đoạn là các nhánh bậc ba của các nhánh bậc hai (phế quản thùy) đi ra khỏi phế quản chính.
Phân đoạn phổi
Các thùy phổi được chia thành các đơn vị nhỏ hơn gọi là các phân đoạn phổi. Có 10 phân đoạn này ở phổi phải và 8 đến 10 phân đoạn ở phổi trái dựa trên phân loại.
Phế quản và tiểu phế quản
Khí quản ở đầu dưới của nó chia thành hình chữ Y ngược thành hai phế quản chính (thân), mỗi phế quản cho phổi phải và trái. Các vòng sụn của phế quản gốc ở phế quản trong phổi được thay thế bằng các tấm sụn không đều. Phế quản được bao bọc bởi một lớp mô liên kết liên tục với các thành phần khác của mô liên kết của phổi.
Cấu tạo của phổi ở người
Mỗi phế quản được chia thành các nhánh nhỏ hơn, sau đó lại phân chia thành các nhánh nhỏ hơn rồi lần lượt chia thành các đường hầm gọi là tiểu phế quản. Các tiểu phế quản phân nhánh nhiều lần trước khi kết thúc thành các túi khí nhỏ chứa phế nang.
Phế nang
Mỗi phế quản kết thúc bằng các túi nhỏ, xốp được gọi là phế nang; mỗi túi riêng lẻ là một phế nang. Mỗi phế nang lấp đầy không khí khi một người hít vào. Cùng với nhau, phế quản, tiểu phế quản và phế nang tạo thành cây phế quản.
Phế nang phổi ở người
Các phế nang được bao quanh bởi các mạch máu nhỏ gọi là mao mạch. Oxy trong không khí hít vào di chuyển qua thành phế nang mịn vào mao mạch. Các mạch máu sau đó phân phối oxy cho cơ thể.
Cơ hoành
Ở đáy khoang màng phổi là cơ hoành, một tấm cơ khỏe. Chúng tách khoang ngực ra khỏi khoang bụng.
Cơ hoành co lại trong quá trình hít vào và kéo xuống. Khi thở ra, cơ hoành và cơ liên sườn thư giãn. Cơ hoành di chuyển lên trên và các xương sườn di chuyển vào xuống, đẩy không khí ra khỏi phổi. Một chu kỳ hít vào và thở ra đầy đủ là một hơi thở.
Cấu trúc và chức năng
Là một cơ quan trong hệ hô hấp, chức năng của phổi là lấy oxy từ không khí, Khí oxy được các phế nang đưa vào máu. Các phế nang là một màng tế bào đơn cho phép trao đổi khí với mạch máu phổi. Một số cơ giúp hít vào và thở ra, chẳng hạn như cơ hoành và cơ liên sườn. Cơ ức đòn chũm và cơ bậc thang được sử dụng để hô hấp phụ khi bệnh nhân suy hô hấp hoặc suy hô hấp. Các cơ giúp tạo ra áp suất âm trong lồng ngực, nơi áp suất của phổi thấp hơn áp suất khí quyển, giúp tạo cảm hứng và làm đầy phổi. Ngoài ra, các cơ giúp tạo ra áp suất dương trong lồng ngực, nơi áp suất của phổi lớn hơn áp suất khí quyển, giúp thở ra và làm trống phổi.
Một số bệnh về phổi thường gặp và cách phòng ngừa
Phổi là cơ quan thiết yếu trong hệ hô hấp, cũng là cơ quan dễ bị tổn thương bởi các tác nhân bên ngoài như khói bụi, hóa chất, vi khuẩn,... dẫn đến nhiều bệnh lý nguy hiểm. Dưới đây là một số bệnh về phổi thường gặp và cách phòng ngừa:
Viêm phổi
Viêm phổi là tình trạng viêm nhiễm nhu mô phổi do vi khuẩn, virus, nấm hoặc các tác nhân khác, gây ra sốt, ho, khó thở, đau ngực, mệt mỏi. Viêm phổi có thể được điều trị bằng thuốc, chú ý rằng nếu không kịp thời, viêm phổi có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm.
Viêm phổi có thể được phòng ngừa bằng cách tiêm vắc-xin phòng ngừa, giữ ấm cơ thể; tránh tiếp xúc với người mắc bệnh; rửa tay thường xuyên khi chạm vào các bề mặt công cộng hay tiếp xúc với người bệnh.
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính COPD bao gồm viêm phế quản mạn tính và khí phế thũng. Triệu chứng của người mắc bệnh thường là khó thở, ho, ho ra đờm. COPD không thể chữa khỏi, chỉ có thể kiểm soát triệu chứng bằng thuốc và lối sống lành mạnh.
Cách tốt nhất để phòng ngừa COPD chính là: bỏ hút thuốc lá, tránh tiếp xúc với khói bụi, hóa chất, môi trường ô nhiễm và tập thể dục thường xuyên để nâng cao sức khỏe.
Một số bệnh về phổi
Hen suyễn
Hen suyễn là tình trạng viêm mạn tính đường thở khiến đường thở bị hẹp và co thắt gây ra khó thở, ho, khò khè, tức ngực. Hen suyễn cung là căn bệnh không thể chữa khỏi, chỉ có thể kiểm soát triệu chứng bằng thuốc và lối sống lành mạnh. Để phòng ngừa cơn hen suyễn, cần tránh xa các yếu tố kích hoạt như dị ứng, hạn chế gắng sức, hạn chế tiếp xúc với không khí lạnh, khói bụi, lập chế độ ăn phù hợp và tập thể dục nhẹ nhàng để nâng cao sức khỏe
Ung thư phổi
Bệnh ung thư phổi gây ra các triệu chứng như ho dai dẳng, ho ra máu, khó thở, đau ngực, sụt cân không lý do,... Ung thư phổi là bệnh nan y và khó chữa, cách điều trị chính bao gồm phẫu thuật, hóa trị, xạ trị hoặc kết hợp các phương pháp này. Để phòng ngừa ung thư cần bỏ hút thuốc lá; tránh tiếp xúc với khói bụi, hóa chất; ăn uống khoa học; tập thể dục thường xuyên để nâng cao sức khỏe tổng thể.
Viêm phế quản
Viêm phế quản là tình trạng viêm nhiễm ống phế quản gây lên tình trạng ho, ho ra đờm, đau họng, sổ mũi, nghẹt mũi. Viêm phế quản nhẹ thường tự khỏi trong 1-2 tuần, có thể điều trị bằng thuốc để giảm triệu chứng. Tuy nhiên, không phải vì viêm phế quản có thể tự khỏi mà lơ là căn bệnh này vì nó có thể gây lên những biên chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng.
Để phòng ngừa viêm phế quản, cần phải giữ ấm cơ thể; tránh tiếp xúc với người bệnh; rửa tay thường xuyên, tập thể dục nhẹ nhàng để nâng cao sức khỏe tổng thể
Lưu ý
- Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo.
- Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ bệnh về phổi, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Hãy trân trọng và bảo vệ lá phổi - cơ quan quan trọng giúp bạn tận hưởng cuộc sống! Trên đây là một số thông tin về phổi và cấu trúc của phổi mà An Phế Thái Minh muốn đem đến cho bạn. Cảm ơn bạn đã đón đọc, chúc bạn sức khỏe!
Tài liệu tham khảo
- Raheel Chaudhry; Bruno Bordoni (2023), Anatomy, Thorax, Lungs, National Library of Medicine, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470197
- https://byjus.com/biology/human-lungs-diagram
- David Walker (2024), The Lungs, Teach Me Anatomy, https://teachmeanatomy.info/thorax/organs/lungs
> Xem thêm: Phế quản là gì? Vai trò và cấu tạo chi tiết của phế quản
.jpg)
.webp){kind=small}
